W pogoni za słońcem

“Zrodziliśmy się z wirującej planety, którą ukształtowało światło gwiazd. I chociaż obecnie tworzymy nasze własne elektryczne gwiazdy, które rozświetlają noc, nasza biologia pozostaje przywiązana do monarchy potężniejszego od nich wszystkich: naszego Słońca”

Książka, która trafiła do mnie w momencie zgłębiania zagadnień rytmu okołodobowego i fizjologii snu. Trafiła, bo miała trafić, chociaż nakład został już wyczerpany.

Różne kraje, różne kontynenty, różne szerokości geograficzne, różne przestrzenie i dziedziny ludzkiego życia, różne okresy w dziejach ludzkości. I jeden wspólny mianownik – światło słońca Bez niego nie możemy żyć ani prawidłowo funkcjonować. Od niego zależy nasza biologia.

Chronobiologia to współczesna dziedzina nauki zajmująca się cyklicznymi zmianami w naszych organizmach. W 2017 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie Medycyny, w uznaniu wkładu do wiedzy o ludzkim zdrowiu, otrzymali naukowcy zajmujący się rytmami dobowymi. Czyli zostało udowodnione to, co starożytni wiedzieli od tysięcy lat (Medycyna Chińska i zegar narządów).

Autorka – dziennikarka popularnonaukowa odwiedza różne miejsca, rozmawia z różnymi ludźmi, by zebrać cenne i potwierdzone informacje na temat tego, co nam słońce daje, a co bez niego tracimy. I tak między innymi:

Bezsenność, depresję, otyłość, wiąże się obecnie z zaburzeniami zegara biologicznego, który można wyregulować poprzez systematyczny kontakt ze światłem dziennym, szczególnie z samego rana
Światło słoneczne zwiększa w mózgu produkcję serotoniny, substancji regulującej nastrój psychiczny
W świetle słonecznym nasze ciała zaczynają wydzielać endorfiny, czyli te same hormony, które odpowiadają za euforyczne stany po wysiłku fizycznym
Światło i jego brak są głównymi impulsami, za pomocą których synchronizujemy nasz wewnętrzny rytm biologiczny z zewnętrznym rytmem dnia i nocy. Jeśli w dzień nie dociera do nas wystarczająco dużo światła lub gdy jesteśmy eksponowani na zbyt wiele sztucznego oświetlenia w nocy, nasz organizm wypada ze stanu równowagi i nie pracuje tak, jak powinien
W dorosłym życiu rytmy dobowe zawiadują temperaturą ciała, siłą fizyczną, zdolnością koncentracji, gospodarką hormonalną i wieloma innymi aspektami funkcjonowania naszego organizmu
Kontakt ze światłem słonecznym, i to nawet już przed naszym narodzeniem, może ograniczać ryzyko wielu chorób, m.in. cukrzycy i depresji
Światło słoneczne działa ochronnie w przypadku stwardnienia rozsianego, jak również krótkowzroczności u dzieci (zaleca się, by dzieci przebywały na zewnątrz 4-5 godzin dziennie)
Promieniowanie ultrafioletowe że słońca reguluje nasz układ odpornościowy i ciśnienie krwi
Praca w nocy oraz coraz mocniejsze oświetlenie w godzinach nocnych sprzyjają chorobom układu krążenia, cukrzycy typu 2, otyłości, depresji i nowotworom
Rytm dobowy wykazuje ekspresja prawie połowy naszych genów, wliczając w to geny związane z nowotworami, chorobą Alzheimera, cukrzycą typu 2, chorobą wieńcową, schizofrenią, otyłością. Gdy zaburzamy ten rytm – śpiąc, jedząc lub uprawiając sport o niewłaściwej porze – podnosimy ryzyko wystąpienia tych chorób lub zaostrzenia ich symptomów
Wiele podstawowych leków współczesnej medycyny wpływa na szlaki metaboliczne, które podlegają rytmom dobowym, a zatem skuteczność terapii zależy od pory zażywania lekarstw. Np. uszkodzenia zdrowych komórek wskutek radioterapii i chemioterapii stosowanych w leczeniu nowotworów mogą być znacznie lżejsze jeśli będzie się wykorzystywać te metody w czasie, gdy komórki te odpoczywają
Wraz z wiekiem nasze rytmy dobowe zaczynają się wypłaszczać i stają się coraz mniej wyraziste. Celowe wzmacnianie rytmów dobowych u osób starszych może przyczynić się do złagodzenia pewnych symptomów demencji i ogólnej poprawy zdrowia

“W pogoni za słońcem. O świetle słonecznym i jego wpływie na nasze ciała i umysły”, Linda Geddes. Wydawnictwo Insignis, Kraków

SPIS TREŚCI

Wstęp…….…11